در طول چند سال اخیر مقام معظم رهبری بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح و آن را به عنوان یک روش مهم در تغییر مسیر حرکت اقتصادی کشور عنوان کردند،روشی که سدی مقاوم دربرابر هجمه های غرب به شمار می رود.

اعمال تحریم های یکجانبه و غیرقانونی همواره یکی از ابزارهای غیر قانونی نظام سلطه برای وارد آوردن فشار به نظام جمهوری اسلامی ایران بوده است ،کما اینکه اندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از تسخیر لانه جاسوسی ایالات متحده، آمریکا قانون تحریم نظام جمهوری اسلامی ایران را به اجرا گذاشت و در طول سی سال گذشته نیز مرتبا بر حجم این تحریم ها افزوده شد.

در طول چند سال اخیر با تلاش غرب برای بحران سازی در بحث برنامه هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران، غرب تلاش بی وقفه ای برای استفاده از این ابزار غیر قانونی آغاز کرده و در طول یک ماه گذشته با اجرای تحریم خرید نفت ایران از سوی کشورهای اروپایی و هم چنین تحریم بانک مرکزی از سوی آمریکا تلاش خود را به اوج رسانده است.

در مقابل اتخاذ چنین رویکردی از سوی غرب مقام معظم رهبری بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح و آن را به عنوان یک روش مهم در تغییر مسیر حرکت اقتصادی کشور عنوان کردند.

نکته جالب توجه در این میان این است که با اتخاذ چنین رویکردی، عملا گلوله های طلایی غرب در برخورد با نظام جمهوری اسلامی بی اثر می شود.

ایشان در سخنرانی خود در جمع زائران حرم رضوی در نوروز سال 87 با اشاره به این مسئله تصریح کردند: در این سال ها، برای جلوگیری از رشد و قدرت یافتن نظام اسلامی، هر کاری که توانستند کردند. اگر شما تصور کنید ضربه‌ای می‌توانستند بزنند و نزدند، خطاست؛ هر کار می‌توانستند کردند؛ هر کار نکردند، چون نمی‌توانستند. در مقابل جنگ تحمیلی‌شان، تهاجم دزدانه‌شان، تحریم اقتصادیشان، جنگ روانیشان، تبلیغاتشان، هیاهو و جنجال و قرشمال‌بازیهایی که علیه جمهوری اسلامی در دنیا به راه انداختند، در مقابل همه، جمهوری اسلامی به پشتیبانی این ملت بزرگ و رشید، محکم ایستاد. ایستاد، نه فقط به معنای این‌که توانست خود را نگه دارد و نابود نشود، بلکه به معنای این‌که روز به روز بر قدرت خود افزود.

حضرت آیت الله خامنه ای در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ضرورت تدوین یک مدل اقتصادی مستقل برای توسعه کشور ادامه دادند: ممکن است بعضی از صاحب نظران و به اصطلاح تئوریسین‌های اقتصادی بگویند: آقا نمی‌شود؛ اگر بخواهید به پیشرفت اقتصادی دست پیدا کنید، ناچار باید فاصله‌ی طبقاتی را قبول کنید و بپذیرید! اینجاست که ما عرض می‌کنیم «نوآوری». نباید خیال کنیم که نسخه‌های اقتصادی غرب، آخرین حد دستاورد بشری است؛ نه، این هم یک نسخه‌ای است، دوره ای دارد؛ آن دوره طی می‌شود و فکر تازه و فکر نویی به میدان وارد می‌شود؛ بگردید آن فکر نو را پیدا کنید؛ شاخص باید این باشد. ما می‌خواهیم کشور ثروتمند بشود؛ ما می‌خواهیم سرمایه‌گذاری در بخش های تولیدی در کشور عمومیت پیدا کند. امروز ثروتمندان زیادی در کشور ما هستند که برخوردار از ثروتند؛ این ثروت را می‌توانند در سرمایه‌گذاری های سودمند و افتخارآفرین به کار بزنند؛ هم برای خودشان سود دارد، هم برای مردم سود دارد و هم مایه‌ی رضای خدا می‌شود؛ سرمایه‌گذاری ثروتمندان در کارهایی که به تولید کشور و به افزایش محصول در درون کشور ـ با بهره‌دهی بالا ـ منتهی می‌شود، یک عبادت و یک ثواب است. این راه باز است؛ می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند، تولید ثروت کنند؛ مدیریت کشور هم مراقبت کند که همه‌ی طبقات برخوردار بشوند و طبقات ضعیف هم بتوانند از فرصت ها استفاده کنند تا از ضعف خارج بشوند؛ همه توانایی پیدا بکنند. ما در این سی سال خیلی جلو رفتیم. تا اینجا دشمن ما مغلوب شده است؛ تا این ساعت و این روز دشمنان ملت ایران ـ یعنی شبکه‌ی شیطانی صهیونیسم و رژیم مستکبر امریکا ـ از ملت ایران شکست خورده‌اند.

رهبر معظم انقلاب بعدها مدل اصلی برای اقتصاد کشور را مدل اقتصاد مقاومتی عنوان کردند و در جمع کارآفرینان کشور در ماه مبارک رمضان سال 89 به تشریح این مساله پرداختند.

ایشان در این دیدار با اشاره به ضرورت توجه به مدل جدیدی از اقتصاد به نام اقتصاد مقاومتی تصریح کردند: ما باید یک اقتصاد مقاومتىِ واقعى در کشور به وجود بیاوریم. امروز کارآفرینى معناش این است. دوستان درست گفتند که ما تحریمها را دور میزنیم؛ بنده هم یقین دارم. ملت ایران و مسئولین کشور تحریم ها را دور میزنند، تحریم‌کنندگان را ناکام میکنند؛ مثل موارد دیگرى که در سالهاى گذشته در زمینه‌هاى سیاسى بود که یک اشتباهى کردند، یک حرکتى انجام دادند، بعد خودشان مجبور شدند برگردند، یکى یکى عذرخواهى کنند. چند مورد یادتان هست لابد دیگر. حالا جوانها نمیدانند. در این ده بیست سال اخیر، از این کارها چند بار انجام دادند. این دفعه هم همین جور است. البته تحریم براى ما جدید نیست، ما سى سال است تو تحریمیم. همه‌ى این کارهائى که شده است، همه‌ى این حرکت عظیم ملت ایران، در فضاى تحریم انجام گرفته؛ بنابراین کارى نمیتوانند بکنند. خب، ولى این دلیلى است براى همه‌ى مسئولان و دلسوزان کشور که خود را موظف بدانند، مکلف بدانند به ایجاد کار، به تولید، به کارآفرینى، به پر رونق کردن روزافزون این کارگاه عظیم؛ که کشور ایران حقیقتاً امروز یک کارگاه عظیمى است. همه خودشان را باید موظف بدانند.

از آن هنگام تا کنون ایشان در دیدارهای مختلف بارها بر ضرورت پیگیری این مساله و طراحی مدلی بر اساس ایده اقتصاد مقاومتی تاکید کرده اند.

از جمله ایشان در دیدارسالانه خود با دانشجویان در ماه مبارک رمضان سال 90 با اشاره به سخنان دانشجویان در خصوص مبحث تشکیل گروه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی در زمینه‌های مختلف از جمله اقتصادمقاومتی ،ای طرح را بسیار جالب برشمردند.

حضرت آیت الله خامنه ای در همان دیدار بر ضرورت توجه بیشتر همراه با برنامه‌ریزی سه قوه برای تحرک بیشتر و تحقق اهداف سال جهاد اقتصادی به ویژه طراحی اقتصاد مقاومتی تاکید کردند.

این سخنان مقام معظم رهبری بر ضرورت طراحی مدل اقتصاد مقاومتی عملا تاکیدی براین نکته است که مسیر عبور تحریم ها از اقتصاد مقاومتی می گذرد،نکته ای که باید از سوی مسوولان و طرح ریزان اقتصادی کشور مورد توجه قرار گیرد تا بتواند آخرین حربه های غرب برای مقابله با نظام جمهوری اسلامی ایران را با شکست روبه رو کنند.

جدای از تعریف خاص اقتصاد، مقاومت و رویکردهایی که در بررسی این دو اصطلاح قابل طرح است ـ موضوع اقتصاد با رویکرد‌های علمی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی و مقاومت به لحاظ روحی، جسمی، فیزیکی و... ـ ترکیب این دو می‌تواند معنای متفاوت با رویکردهای متعدد بیابد.

در این نوشته تلاش شده است تا ترکیب «اقتصاد مقاومتی» با سه رویکرد: دانش، تلاش جهادگونه و مصرف هدفمند از تولید داخلی، مورد توجه قرار بگیرد؛ بنابراین، علومی که می‌تواند این ترکیب را تبیین و تشریح کند ـ هرچند علوم عمومی اقتصاد و شاخه‌های علمی مرتبط با رویکردهای اقتصاد و نیز مقاومت ـ و رویکردهای مطرح در آن را دربرمی‌گیرد، اما همه آن نخواهد بود. شاید گاه تناقصات و تضادهای چشمگیری نیز میان آن دو باشد؛ به مانند تضاد مصرف گرایی در اقتصاد و صرفه‌جویی در مقاومت.

بنابراین، توجه به علوم مورد نیاز این ترکیب یعنی «اقتصاد مقاومتی» نیز در توان این متن نیست و امید است کارشناسان مسئول این زحمت را به انجام برسانند.

از طرفی هر چند این موضوع در سال «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» مطرح شده و شعارهای سالانه بر مبنای رشد و توسعه اقتصادی و ایجاد عدالت اجتماعی مطرح است و از سوی دیگر، فشارها و تحریم‌های دشمنان، مبارزه ای جدی و ریشه‌ای می‌طلبد، توجه به این ترکیب «اقتصاد مقاومتی» نیز باید ریشه‌ای و زیربنایی باشد.

از جمله رویکردهای زیربنایی و اساسی، توجه دانش محور به مسائل است.

در حدیثی آمده است: «ان العلم ینفعک معه قلیل العمل و کثیره و ان الجهل لا ینفعک معه قلیل العمل و لا کثیره»؛ کاری که با علم قرین است، اندک و بسیار آن سودمند است و کاری که با نادانی قرین است، نه اندک آن سود می‌دهد و نه بسیار آن.

و در روایت دیگری آمده است: هر کس بی علم کار کند، بیش از آن که اصلاح کند، فساد خواهد کرد؛ بنابراین لازم است این همت در کارشناسان و مسئولین پدید آید که در پیگیری مباحث مربوط به «اقتصاد مقاومتی» از سطحی‌نگری و روزمرگی بر حذر بوده؛ افزون بر این که توجه به اسناد بالادستی مانند قانون اساسی، چشم انداز بیست ساله و برنامه‌های پنچ ساله، بخشی از منابع مهم ـ که محل رجوع برنامه ریزان و مجریان خواهد بود ـ با طراحی نشست‌ها و برنامه‌های علمی و پژوهشی، زمینه تدوین دروس مرتبط با آن را در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها به وجود آورند.

از جمله مسائل مهم در یک مبارزه اقتصادی، توجه به تولید با همت و تلاشی مضاعف در راستای کم کردن وابستگی‌های وارداتی و تأمین نیازهای داخلی در حد توان است. شاید نخستین برداشت در این مطلب، مخاطب را قشر زحمتکش و کوشای کارگر نمایاند، در حالی که سابقه نشان داده، این قشر در کنار مدیریت و برنامه ریزی مناسب، کارآیی بالایی داشته و یکی از ارکان مثلث سرمایه، کار و مشتری است و اگر اهمیت بیشتری از آن دو نداشته باشد، قطعا کمتر هم نیست.

تلاش جهادگونه در برنامه‌ریزی دقیق و به‌کارگیری نیروهای متعهد و متخصص در تولیدات و افزایش کیفیت محصولات با بهینه سازی دستگاه‌ها و توجه کامل و همه جانبه به همه خدمات مورد نیاز فرایند تولید از آموزش، بیمه، بهداشت، تبلیغات، بسته بندی، نگهداری و... می‌تواند در زمره این تلاش جهادگونه قرار بگیرد.

با این نگاه، همه دست اندرکاران تولید از سرمایه‌گذار، کارفرما و کارگر و همه تأثیرگذاران بر فرآیند تولید، باید در بالا بردن کیفیت و کمیت تولید، همه تلاش خود را بکنند.

تولید باید به لحاظ کیفیت مایه مباهات تولید کننده و تأمین کننده نیاز مشتری باشد و به لحاظ کمیت نیز دارای فراگیری از نیازهای داخلی و خارجی با محوریت مشتری مداری عرضه شود.

قابل توجه است که نگاه به تولید ملی در همه عرصه‌های کشاورزی، صنعتی، خدماتی، علمی و... باید نگاهی اعتقادی و مسئولیت پذیر باشد و با این نگاه است که فعالیت‌ها جنبه جسمی و روحی پیدا خواهد کرد و انگیزه جهادگونه در آن تقویت خواهد شد. محصولات ایران اسلامی، باید در همه جای دنیا با این رویکرد قابل شناسایی و پذیرش قرار گیرد.

به این احادیث توجه کنید:

پیامبر ـ صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّه‏َ یُحِبُّ إذا عَمِلَ أحَدُکُم عَمَلاً أن یُتقِنَهُ؛
پیامبر ـ صلی الله علیه و آله: خداوند دوست دارد هرگاه یکى از شما کارى انجام مى‏دهد، آن را درست و استوار انجام دهد.

امام على ـ علیه ‏السلام: لاتَطلُب سُرعَةَ العَملِ وَ اطلُبْ تَجویدَهُ ؛ فَإنَّ النّاسَ لایَسألونَ فی «کَمْ فَرَغَ مِنَ العَمَلِ»؟ إنَّما یَسألونَ عَن جَودَةِ صَنعَتِهِ ؛

امام على علیه ‏السلام: به دنبال سرعت در انجام دادن کار مباش، بلکه کیفیّت خوب را بجوى.
مردم نمى‏پرسند: «در چند روز کار را به پایان برده است؟» بلکه در پى خوبى و نیکویى محصول کارند.

امام صادق ـ علیه ‏السلام: کُلُّ ذِی صَناعَةٍ مُضطَرٌّ إلى ثَلاثِ خِصالٍ یَجتَلِبُ بِهَا المَکسَبَ و هُوَ أن یَکونَ حاذِقا بِعَمَلِهِ مُؤَدِّیا لِلأمانَةِ فِیهِ مُستَمیلاً لِمَن استَعمَلَهُ

امام صادق ـ علیه ‏السلام: هر صنعتگر از سه ویژگی گزیر ندارد تا با آنها کسبش را رونق بخشد: در کارش زبردست باشد، امانت‌دار باشد و نظر مشترى خود را [تأمین و] به خود جلب کند.

همین نگاه و همین تلاش جهادگونه است که خریدارن و مشتریان داخلی را نیز مسحور و شیفته تولیدات داخلی خواهد کرد و ایرانیان مسلمان و مؤمن، با بصیرت و آگاهی از موقعیت حساس کشور، برای رفع نیازهای خود به تولیدات داخلی روی آورده و افزون بر ناکارآمد کردن نیرنگ‌ها و تحریم‌های دشمن برای فشار به کشور، در راستای تقویت تولید داخلی، سرمایه‌گذاری در کشور، اشتغال جوانان، گردش سرمایه در داخل، تقویت نظام خانواده، تقویت هویت ملی، جلوگیری از ناهنجاری‌های اجتماعی، ایجاد همبستگی ملی و سرانجام مصرف بهینه گام بردارند.

این همان مصرف هدفمند از تولیدات داخلی در اجرایی شدن «اقتصاد مقاومتی» است؛ یعنی در حالی که تولیدات داخلی به سمت کیفیت بهتر و عرضه فراوان است، خریداران نیز با استفاده متعهدانه و متعصبانه از تولیدات داخلی به عنوان یکی از زنجیره‌های چرخه استقلال کشور در مبارزه با تحریم‌ها و فشارها، در جبهه اقتصادی برای پیروزی کشورمان گامی موثر خواهند برداشت و نقشی مقوم خواهند داشت. جبهه‌ای که پس از ناکامی در انقلاب و دفاع مقدس، دشمنان برای مبارزه با مردم فهیم ایران گشوده اند و در این جبهه کشوراسلامی ایران و مردم انقلابی آن همچون جبهه‌های قبل تنهاست و باید با همت و جدیت روی پای خود بایستد و باز هم دشمن دون و زبون را همچون گذشته ناکام و شکست خورده بر جایش بنشاند. مصرف بر پایه نیاز، دوری از اسراف، پرهیز از اشرافگری، قناعت و مصرف بهینه و... از نکات برجسته در مصرف هدفمند است.

با اینکه در مبارزه هستیم، ولی از کارهای اصولی و اساسی غافل نباشیم، بی‌گمان، مبارزه ما بر پایه دانش، تلاش، همت و عرق اسلامی و ایرانی به پیروزی خواهد رسید به امید خدا.

مقام معظم رهبری در چند سال اخیر بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح و از آن به عنوان روشی مهم در تغییر مسیر حرکت اقتصادی کشور یاد کردند؛ روشی که در برابر هجمه های غرب همانند سدی محکم کارآمد شد.

اعمال تحریم های یک جانبه و غیرقانونی، همواره یکی از ابزارهای نظام سلطه برای وارد آوردن فشار به نظام جمهوری اسلامی ایران بوده است، هرچند اندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از تسخیر لانه جاسوسی، آمریکا قانون تحریم نظام جمهوری اسلامی ایران را به اجرا گذاشت و در طول سی سال گذشته نیز همواره بر حجم این تحریم ها افزوده شد.

در مقابل اتخاذ چنین رویکردی، مقام معظم رهبری بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح و از آن به عنوان روشی مهم در تغییر مسیر حرکت اقتصادی کشور یادکردند؛ از این رو در این مقاله به اقتصاد مقاومتی در سال های جنگ، مباحث علمی، همچنین بایدهای مطرح شده در بیانات مقام معظم رهبری در زمینه عبور از پیچ توسعه و پشت سرگذاردن شرایط حاکم بر اقتصاد کشور پرداخته می شود.

پیش از پیروزی انقلاب با این‌که دومین ذخایر گازی جهان متعلق به ما بود، شهروندان ما ‌-جز در یک شهر- از نعمت گاز محروم بودند. علاوه بر آن، مردم شهرها و روستاهای ایران از خطوط ارتباطی مناسب و دیگر خدمات زیربنایی هم بی‌بهره بودند. از ظرفیت دریاهای ما در شمال و جنوب استفاده‌ مناسبی نمی‌شد. مسائل نفتی غلبه‌ خود را بر اقتصاد ایران تحمیل کرده بود و به طور کلی اقتصاد ایران نمونه‌ کامل یک اقتصاد وابسته‌ به نفت بود.

در چنین شرایطی جنگ تحمیلی آغاز شد؛ جنگی غافلگیرانه که همزمان با آن فروش کالاهای مختلف به ایران تحریم شد. این تحریم تا ‌جایی پیش رفت که ژاپنی‌ها فروش موتور قایق بلم را هم با این بهانه‌ ‌که ممکن است مورد استفاده‌ نظامی قرار بگیرد، به ما ممنوع کردند. شرایط به گونه‌ای بود که حتی سیم خاردار هم به ما نمی‌فروختند. در واقع ما نه‌تنها با صدام که با یک جبهه‌ جهانی می‌جنگیدیم؛ سوپراتانداردهای فرانسوی، آواکس‌های آمریکایی، تانک‌های تی72 شوروی، تانک‌های چیفتن و توپ‌های عظیم انگلیسی که شیمیایی هم پرتاب می‌کردند، تانک‌های لئوپارد آلمانی و کمک‌های بسیار دیگری که رژیم بعثی از آنها برخوردار بود تا با ایران مقابله کند.

ما به جای این‌که «انفعالی» عمل کنیم، رویکرد «فعال» را اتخاذ کردیم. گفتیم اگر پول نداریم، باید بهینه مصرف کنیم. بر این اساس تأمین نیازهای اساسی مردم در اولویت قرار گرفت و تولید داخلی را با تمام ظرفیت فعال کردیم، مابقی نیازمان را هم از خارج وارد کردیم. برای تولیدکنندگان داخلی، سیاست‌های تشویقی در نظر گرفتیم که به اشتغال‌زایی و خودکفایی در تولید برخی کالاها منجر شد. سیاست مهم دیگر ما در حوزه‌ پولی بود. برای اولین بار تسهیلات بانکی را نیز به سمت تولید هدایت کردیم.

در سال‌های 64 تا 67 در حالی که رشد بخش بازرگانی و غیر تولیدی از 15 درصد به 0.8 رسید، رشد بخش‌های تولیدی مانند صنعت، کشاورزی و ساختمان‌ تا 24.9 درصد رسید؛ بنابراین وضع اشتغال هم بهبود پیدا کرد. برای دفاع از تولید نیز تصمیم گرفتیم با اتخاذ سیاست فعال و هوشمند در نظام تعرفه‌ها و نیز جایزه‌ها و یارانه صادراتی، واردات را گران و صادرات را ارزان کنیم. با این تدبیر ظرف یک سال صادرات ما دوبرابر شد و به حدود یک میلیارد دلار رسید.

در ابتدای انقلاب اسلامی و در زمانی که تحریم‌ها شدت گرفته بود، یکی از راهبردهای ما برای رهایی از تحریم‌ها، مذاکره با دیگر کشورها و ایجاد حساب‌های تهاتری مبادله‌ کالا با کالا میان دو شرکت بود؛ برای مثال ما در آن زمان با شرکت‌های وست‌آلفاین اتریش، اینتربراس برزیل و ماروبنی ژاپن حساب تهاتری برقرار کردیم و کالاها را بدون تبادل ارز و در مقابل صادرات نفت می‌خریدیم.

به گفته دکتر محمدجواد ایروانی، وزیر اقتصاد دوران دفاع مقدس، رهبر معظم انقلاب در همان سال های نخست جنگ هم به دنبال پی ریزی اقتصاد مقاومتی برای توانمند شدن در برابر هجمه های دشمن بودند.

دکتر ایروانی در این باره می گوید: ‹‹در اولین جلسه‌ای که در زمان ریاست‌جمهوری آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، به عنوان وزیر اقتصاد خدمتشان رسیدم، ایشان به رونق اقتصادی از طریق رشد تولید و حمایت از فعالان اقتصادی توجه دادند و این‌که سیاست‌های پولی تولیدمحور را پیگیری و اجرا کنیم. ایشان در مورد مالیات‌ها رویکرد ایجاد اعتماد متقابل را داشتند››.

نگاهی به رویکرد رهبری و تأکید ایشان در دهه سوم انقلاب نیز که آن را «دهه‌ پیشرفت و عدالت» نامیده‌اند، نشان دهنده آن است که تاکید ایشان بر محور مسائل اقتصادی بوده است.

تأکید رهبر معظم انقلاب بر انضباط، وجدان کاری، نوآوری و شکوفایی، اصلاح الگوی مصرف، همت مضاعف و کار مضاعف، جهاد اقتصادی و تولید ملی، همگی حاکی از این رویکرد در دهه سوم از انقلاب اسلامی و لزوم پاسخگویی به این نیازمندی‌های انقلاب بوده است.

در این سال‌ها رهبر انقلاب به مسئله‌هایی تأکید فرمودند که لازمه‌ تحقق آنها از نظر دانش اقتصاد، ‌مسأله «انتقال بخشی» است.

ایشان با تأکید بر مجموعه‌ای از «صنایع فوق پیشرفته» (High Tech) مثل «نانوتکنولوژی»، «بیوتکنولوژی»، «هوافضا» و «هسته‌ای» بر این نکته توجه دارند که اشتغال و رشد اقتصادی در دهه‌های آینده بیشتر بر دوش فناوریی‌های نوین خواهد بود. این آینده‌پژوهی ایجاب می‌کند که نسبت به صنایع قدیمی خودمان نوعی تخریب سازنده داشته باشیم و با انتقال کار و سرمایه‌ ایرانی به بخش‌های نوآور با ارزش افزوده بالا و با ثمربخشی بیشتر، از آنها حمایت کنیم.

برای خروج از جهان در حال توسعه و تبدیل شدن به کشوری پیشرفته می باید را از این دور باطل توسعه صنعتی به بیرون پرتاب کنیم و وارد دنیای پیشرفته‌ فناوری‌های نوین شویم.

تأکیدهای رهبر معظم انقلاب در حوزه‌ صنایع خاص و در بازدیدهایی که از نمایشگاه‌های علوم و فناوری انجام دادند، همچنین نگاهی که ایشان به مسئله تولید علم دارند و این‌که باید ثروت را از علم تولید کنیم و به روزی برسیم که شیرهای لوله‌های نفت خودمان را بسته و تولید ثروت در کشورمان را روی علم بنا کنیم، همگی در مسیر پیشرفته شدن است.

باید تمهیدی به‌کار ببریم که بخش های راهبردی مانند کشاورزی و صنعت نفت و فولاد، نه تنها‌ نیازهای صد میلیون ایرانی را برای دهه‌های آتی،‌ با صرف کار و سرمایه کمتر و‌ به‌طور کامل تأمین کند بلکه بازارهای 15 کشور منطقه با جمعیتی افزون بر 300 میلیون نفر منطقه را نیز زیر پوشش قرار دهیم و خود را از وابستگی به دلارهای نفتی حاصل از خام فروشی رهایی دهیم.

حمایت از کار و سرمایه ایرانی این نیست که در یک تقسیم کار بین‌المللی خودمان را پیشرو در تبدیل شدن به کارخانه‌ دنیا قرار دهیم و با قرار گرفتن در نقشه‌ دشمن بخواهیم به کشورهایی مانند چین و اندونزی و مالزی بپیوندیم بلکه باید به سناریوهای رقیب توجه کنیم؛ سناریوهایی که عرصه‌ اقتصاد ملی در قرن بیست‌ویکم را عرصه کارآفرینی، تولید و ارزش افزوده در صنایع فوق پیشرفته می‌دانند.

کار و سرمایه‌ ایرانی در قرن بیست و یکم می‌تواند و باید مشغول تولید و فروش فرمول‌های علمی، دانش فنی های مختلف، تولید علم، طراحی صنایع گوناگون و ماشین‌آلات صنعتی شود و پیشروانه عرصه‌های ناشکفته و ناگشوده‌ علم را در حوزه صنعت و تولید به دست بگیرد.

تأکیدهای رهبر انقلاب و پیش‌ از آن تأکیدهای حضرت امام رضوان‌الله‌علیه بر مقوله‌ خودکفایی، ناظر بر این نبوده و نیست که ما درهای ورودی کشور را به روی دنیا ببندیم و از مزیت‌ها و فرصت‌های اقتصاد جهانی استفاده نکنیم، بلکه همواره این توجه وجود داشته که ما با تقویت پایه‌های ملی اقتصاد و با حمایتی که در مراحل اولیه از سوی بازارهای داخلی از ظرفیت‌های مولد اقتصادی باید کرد،‌ می‌توانیم حضور مؤثری در بازارهای جهانی داشته باشیم.

هر چند اعمال تحریم های یک جانبه و غیرقانونی، همواره یکی از ابزارهای نظام سلطه برای وارد آوردن فشار به نظام جمهوری اسلامی ایران بوده است و در طول سی سال گذشته نیز همواره بر حجم این تحریم ها افزوده شد.

در مقابل اتخاذ چنین رویکردی ازسوی غرب مقام معظم رهبری بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح و آن را به عنوان یک روش مهم در تغییر مسیر حرکت اقتصادی کشور عنوان کردند که در ذیل به پاره ای از  بیانات و راهبردهای ایشان در این باره اشاره می شود:

هدف دشمن قطع رابطه ملت با نظام جمهوری اسلامی است

‹‹ ما امروز در مقابل یک فشار جهانى قرار داریم. دشمنى وجود دارد در دنیا که می خواهد با فشار اقتصادى و با تحریم و با این کارهایى که شماها می دانید، سلطه‌ اهریمنى خودش را برگرداند به این کشور.

هدف این است. یک کشور به این خوبى، با این همه منابع، منابع طبیعى، با این موقعیت استراتژیک، با همه‌ امکانات، زیر نگین یک قدرتى در دنیا بوده؛ یک روز انگلیسی ها بودند، یک روز آمریکایى‌ها بودند - در واقع نظام سلطه، دستگاه سلطه، امپراتورى سلطه.

حالا آمریکا یک گوشه‌اى از این امپراتورى است، اینها مسلط بودند بر این کشور؛ انقلاب دست اینها را کوتاه کرده. سلطه می خواهد برگردد به این کشور. همه این تلاش ها براى این است. مسئله انرژى هسته‌اى بهانه است. آن کسانى که خیال می کنند اگر ما مسئله‌ انرژى هسته‌اى را حل کردیم، مشکلات حل خواهد شد، خطا می کنند. مسئله انرژى هسته‌اى را مطرح می کنند، مسئله‌ حقوق بشر را مطرح می کنند، مسائل گوناگون را مطرح می کنند، که اینها بهانه است.

مسئله، مسئله‌ فشار است، می خواهند یک ملت را به زانو در بیاورند؛ می خواهند انقلاب را زمین بزنند. یکى از کارهاى مهم همین تحریم اقتصادى است. می گویند ما طرفمان ملت ایران نیست! دروغ می گویند؛ اصلاً طرف، ملت ایران است.››.

بیانات در دیدار جمعی از کارآفرینان سراسر کشور/ 16 شهریور 1389

شعارهاى سال حلقه‌هایى بود براى ایجاد یک منظومه‌ کامل در زمینه‌ مسائل اقتصاد

‹‹ما چند سال پیش «اقتصاد مقاومتى» را مطرح کردیم. همه‌ کسانى که ناظر مسائل گوناگون بودند، می توانستند حدس بزنند که هدف دشمن، فشار اقتصادى بر کشور است. معلوم بود و طراحى‌ها نشان می داد که اینها می خواهند روى اقتصاد کشور متمرکز شوند.

اقتصاد کشور ما براى آنها نقطه‌ مهمى است. هدف دشمن این بود که روى اقتصاد متمرکز شود، به رشد ملى لطمه بزند، به اشتغال لطمه بزند، طبعاً رفاه ملى دچار اختلال و خطر شود، مردم دچار مشکل شوند، دلزده بشوند، از نظام اسلامى جدا شوند؛ هدف فشار اقتصادى دشمن این است و این محسوس بود؛ این را انسان می توانست مشاهده کند.

من سال 86 در صحن مطهر على‌بن‌موسى‌الرضا (علیه الصّلاة و السّلام) در سخنرانىِ اول سال گفتم که اینها دارند مسئله‌ اقتصاد را پیگیرى می کنند؛ بعد هم آدم می تواند فرض کند که این شعارهاى سال حلقه‌هایى بود براى ایجاد یک منظومه‌ کامل در زمینه‌ مسائل اقتصاد؛ یعنى اصلاح الگوى مصرف، مسئله‌ جلوگیرى از اسراف، مسئله‌ همت مضاعف و کار مضاعف، مسئله‌ جهاد اقتصادى و امسال تولید ملى و حمایت از کار و سرمایه‌ ایرانى.

ما اینها را به عنوان شعارهاى زودگذر مطرح نکردیم؛ اینها چیزهایى است که می تواند حرکت عمومى کشور را در زمینه‌ اقتصاد ساماندهى کند؛ می تواند ما را پیش ببرد. ما باید دنبال این راه باشیم››. بیانات در دیدار کارگزاران نظام/ سوم مرداد 1391

کاهش وابستگى به نفت یکى دیگر از الزام های اقتصاد مقاومتى است

‹‹کاهش وابستگى به نفت، یکى دیگر از الزام های اقتصاد مقاومتى است. این وابستگى، میراث شوم صد ساله ماست. اگر بتوانیم از همین فرصت که امروز وجود دارد، استفاده کنیم و تلاش کنیم نفت را با فعالیت هاى اقتصادىِ درآمدزاى دیگرى جایگزین کنیم، بزرگ ترین حرکت مهم را در زمینه‌ اقتصاد انجام داده‌ایم. امروز صنایع دانش‌بنیان از جمله‌ى کارهایى است که می تواند این خلأ را تا میزان زیادى پر کند. ظرفیت هاى گوناگونى در کشور وجود دارد که می تواند این خلأ را پر کند. همت را بر این بگماریم؛ برویم به سمت این که هرچه ممکن است، وابستگى خودمان را کم کنیم››. بیانات در دیدار کارگزاران نظام/ سوم مرداد 1391

هدفمند کردن یارانه‌ها در جهت شکل دادن به اقتصاد ملى است

‹‹به نظر ما طرح هاى «اقتصاد مقاومتى» جواب می دهد. همین مسئله سهمیه‌بندى بنزین که اشاره کردند، جواب داد. اگر چنانچه بنزین سهمیه‌بندى نمی شد، امروز مصرف بنزین ما از صد میلیون لیتر در روز بالاتر می رفت. توانستند این را کنترل کنند که خب، امروز در یک حد خیلى خوبى هست. حتى باید جورى باشد که هیچ به بیرون نیازى نباشد، که الحمدللّه‌ نیست. تحریم بنزین را در برنامه داشتند؛ اقتصاد مقاومتى تحریم بنزین را خنثى کرد. و بقیه‌ چیزهایى که مورد نیاز کشور است.

هدفمند کردن یارانه‌ها هم در جهت شکل دادن به اقتصاد ملى است؛ که اینها می تواند هم رونق ایجاد کند - در تولید، در اشتغال - و هم موجب رفاه شود؛ اینها مایه‌ رشد تولید کشور، رشد اقتصادى کشور، مایه‌ اقتدار یک کشور است. با رشد تولید، یک کشور در دنیا اقتدار حقیقى و آبروى بین‌المللى پیدا می کند. این کار بایستى به انجام برسد››.

بیانات در دیدار کارگزاران نظام/سوم مرداد 1391

استفاده‌ حداکثری از زمان و منابع و امکانات

‹‹استفاده حداکثرى از زمان و منابع و امکانات. از زمان باید حداکثر استفاده بشود. طرح هایى که سال هاى متمادى طول می کشید، امروز خوشبختانه با فاصله‌ کمترى انسان مى‌بیند که فلان کارخانه در ظرف دو سال، در ظرف هجده ماه به بهره‌بردارى رسید. باید این را در کشور تقویت کرد.

حرکت بر اساس برنامه، یکى از کارهاى اساسى است. تصمیم هاى خلق‌الساعه و تغییر مقررات، جزء ضربه‌هایى است که به «اقتصاد مقاومتى» وارد می شود و به مقاومت ملت ضربه می زند. این را هم دولت محترم، هم مجلس محترم باید توجه داشته باشند؛ نگذارند سیاست هاى اقتصادى کشور در هر زمانى دچار تذبذب و تغییرهاى بى‌مورد شود››.

بیانات در دیدار کارگزاران/ سوم مرداد 1391

اصل 44 با تأکید و اهتمام و دقت و وسواسِ هرچه بیشتر باید دنبال شود

‹‹بخش خصوصى را باید کمک کرد. این که ما «اقتصاد مقاومتى» را مطرح کردیم، خب، خود اقتصاد مقاومتى شرایطى دارد، ارکانى دارد؛ یکى از بخش هایش همین تکیه‌‌ به مردم است؛ همین سیاست هاى اصل 44 با تأکید و اهتمام و دقت و وسواسِ هرچه بیشتر باید دنبال شود؛ این جزء کارهاى اساسى شماست.

در بعضى از موارد، من از خود مسئولین کشور می شنوم که بخش خصوصى به خاطر کم‌‌توانى‌‌اش جلو نمى‌‌آید. خب، باید فکرى بکنید براى اینکه به بخش خصوصى توانبخشى بشود؛ حالا از طریق بانک هاست، از طریق قوانین لازم و مقرراتِ لازم است؛ از هر طریقى که لازم است، کارى کنید که بخش خصوصى، بخش مردمى، فعال شود.

بالاخره اقتصاد مقاومتى معنایش این است که ما یک اقتصادى داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادى در کشور محفوظ بماند، هم آسیب‌‌پذیرى‌‌اش کاهش پیدا کند. یعنى وضع اقتصادى کشور و نظام اقتصادى جورى باشد که در مقابل ترفندهاى دشمنان که همیشگى و به شکل هاى مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال پیدا کند. یکى از شرایطش، استفاده از همه ظرفیت هاى دولتى و مردمى است؛ هم از فکرها و اندیشه‌‌ها و راهکارهایى که صاحبنظران می دهند، استفاده کنید، هم از سرمایه‌‌ها استفاده شود››.

بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضاى هیئت دولت‌/ دوم شهریور 1391

واحدهاى کوچک و متوسط را فعال کنید

‹‹واحدهاى کوچک و متوسط را فعال کنید. البته خوشبختانه واحدهاى بزرگ ما فعالند، خوبند و سوددهى‌‌شان هم خوب است، کارشان هم خوب است، اشتغالشان هم خوب است؛ عمده واحدهاى بزرگ ما وضعشان اینجور است - لذا همان طور که گفتید، محصول سیمانمان، محصول فولادمان، محصولات عمده‌‌ى اینجورى‌‌مان خوب است - لیکن باید به فکر واحدهاى متوسط و کوچک باشید؛ اینها خیلى مهم است، اینها در زندگى مردم تأثیرات مستقیم دارد››.

بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضاى هیئت دولت/ دوم شهریور 1391

باید منابع ارزى را درست مدیریت کرد

‹‹مسئله‌‌ منابع ارزى هم مسئله‌‌ى مهمى است که خب، حالا آقایان توجه دارید. روى این مسئله دقت کنید، خیلى باید کار کنید. واقعاً باید منابع ارزى را درست مدیریت کرد››.

بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضاى هیئت دولت دوم شهریور 1391

یک مسئله هم در اقتصاد مقاومتى، مدیریت مصرف است

‹‹یک مسئله هم در اقتصاد مقاومتى، مدیریت مصرف است. مصرف هم باید مدیریت شود. این قضیه‌‌ اسراف و زیاده‌‌روى، قضیه‌‌ مهمى در کشور است. خب، حالا چگونه باید جلوى اسراف را گرفت؟ فرهنگ‌‌سازى هم لازم است، اقدام عملى هم لازم است. فرهنگ‌‌سازى‌‌اش بیشتر به عهده‌‌ رسانه‌‌هاست. واقعاً در این زمینه، هم صدا و سیما در درجه‌‌ى اول و بیش از همه مسئولیت دارد، هم دستگاه‌‌هاى دیگر مسئولیت دارند››.

بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضاى هیئت دولت‌ دوم شهریور 1391

به مصرف تولیدات داخلى هم اهمیت بدهید

‹‹به مصرف تولیدات داخلى هم اهمیت بدهید. در دستگاه شما، در وزارتخانه‌‌ شما، اگر کار جدیدى انجام می گیرد، اگر چیز جدیدى خریده می شود، اگر همین اقلام روزمره‌‌اى که مورد نیاز وزارتخانه است، تهیه می شود، سعى کنید همه‌‌اش از داخل باشد؛ اصرار بر این داشته باشید؛ خود این، یک قلم خیلى بزرگى می شود. اصلاً ممنوع کنید و بگویید هیچ کس حق ندارد در این وزارتخانه جنس خارجى مصرف کند››.

بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضاى هیئت دولت‌ دوم شهریور 1391

مسئله‌‌ دیگر در سرفصل اقتصاد مقاومتى، اقتصاد دانش‌‌بنیان است

‹‹یک مسئله دیگر در سرفصل اقتصاد مقاومتى، اقتصاد دانش‌‌بنیان است. این بخش شرکت هاى دانش‌‌بنیان و فعالیت هاى اقتصادى دانش‌‌بنیان خیلى جاده‌‌ى باز و امیدبخشى است. البته آنها گلایه‌‌هایى هم داشتند. به نظر من دوستان مسئول در دولت که کارشان به این بخش ارتباط پیدا می کند - چه وزارت صنعت و معدن و تجارت، چه وزات علوم - به این مسئله‌‌ شرکت هاى دانش‌‌بنیان بپردازند و گلایه‌‌هاشان را بشنوند و آنها را برطرف کنند››.

بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضاى هیئت دولت/ دوم شهریور 13921

اقتصاد مقاومتى معنایش حصار کشیدن دور خود نیست

‹‹آنچه به نظر ما رسیده، اقتصاد مقاومتى بوده. البته اقتصاد مقاومتى فقط جنبه نفى نیست؛ این جور نیست که اقتصاد مقاومتى معنایش حصار کشیدن دور خود و فقط انجام یک کارهاى تدافعى باشد؛ نه، اقتصاد مقاومتى یعنى آن اقتصادى که به یک ملت امکان می دهد و اجازه می دهد که حتى در شرایط فشار هم رشد و شکوفایى خودشان را داشته باشند؛ یعنى آن اقتصادى که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنى‌ها و خصومت هاى شدید می تواند تضمین کننده‌ رشد و شکوفایى یک کشور باشد.

بیانات در دیدار دانشجویان/ 16 مرداد 1391

ایجاد امنیت برای نیروی کار و سرمایه و جلوگیری از دزدی از کیسه ملت

‹‹از ابعاد مختلف، کارهاى گوناگونى باید انجام بگیرد: مسئله‌ تقویت مهارت ها در محیط کار، مسئله‌ نگرش هاى درست مدیریتى، مسئله‌ توانمندسازى نیروى کار، مسئله‌ ایجاد احساس امنیت؛ هم براى کارگر، هم براى سرمایه‌گذار - یعنى برنامه‌ها، قوانین و مقررات باید جورى باشد که هم کارگر احساس امنیت کند و خاطرجمع باشد، هم سرمایه‌گذار احساس امنیت کند - مسئله مواجهه‌ درست با اخلال اقتصادى. یکى از اخلال هاى اقتصادى، مسئله‌ قاچاق است. یکى از اخلال هاى اقتصادى، سوءاستفاده‌هاى گوناگون از سرمایه‌هاى ملى است؛ از ذخایر متعلق به مردم در بانک هاى کشور است. کسانى با یک نامى از تسهیلات استفاده می کنند، اما در جاى دیگرى مصرف می کنند؛ این خیانت است، این دزدى است. گاهى دزدى از کیسه‌ یک نفر است، گاهى دزدى از کیسه‌ یک ملت است؛ این سنگین‌تر است. با این اخلال ها باید مواجهه بشود››.

‹‹چند سال قبل از این که من راجع به فساد اقتصادى به سران سه قوه نامه نوشتم و تأکید کردم، بعضى‌ها ترسیدند، گفتند ممکن است سرمایه‌گذار از این هشدارها پا عقب بکشد. من گفتم قضیه بعکس است؛ سرمایه‌گذار - آن کسى که می خواهد از طریق سالمى در کشور فعالیت اقتصادى کند - از این که ببیند ما با فساد اقتصادى و با مفسد اقتصادى مبارزه می کنیم، خوشحال می شود. ما باید بتوانیم این مبارزه‌ درست را در سطح قانونى انجام بدهیم››.

بیانات در اجتماع کارگران کارخانجات تولیدى داروپخش/‌ 14 اردیبهشت 1391

ایجاد مزیت هاى رقابتى و فرهنگ سازی

‹‹ما باید به ایجاد مزیت هاى رقابتى توجه کنیم. ما می گوییم تولید داخلى. البته امروز خوشبختانه در زمینه‌ تولید داخلى پیشرفت هاى زیادى به وجود آمده. مطمئناً آن مقدارى که در ذاکره‌ عمومى مردم هست، کمتر است از آن مقدارى که کار انجام گرفته. این کار نو و برجسته‌اى که خوشبختانه در این شرکت انجام گرفته و ما امروز دیدیم، خیلى باارزش است؛ تأسیس، ایجاد و راه‌اندازى‌اش، به وسیله‌ نیروى داخلى و در مدت کوتاهى؛ طراحى‌اش داخلى، ساختش داخلى، وسایلش داخلى. لیکن در خصوص برجسته کردن تولید ملى، مسئله‌ کیفیت خیلى مهم است؛ که مدیریت هاى تولیدى و کارگرهاى عزیز باید به این مسئله توجه کنند.

مسئله‌ قابل رقابت بودن قیمت تمام‌شده مهم است و باید به آن توجه کنند که این البته کمک دولت را می خواهد. اینها کارهاى فراوانى است که باید انجام بگیرد. این کارها فقط بر عهده‌ دولت هم نیست؛ دولت، مجلس شوراى اسلامى، دستگاه‌هاى گوناگون مدیریتى، بخش خصوصى، آحاد مردم، فرهنگ‌سازان جامعه - آن کسانى که با بیاناتِ خودشان براى مردم فرهنگ می سازند - تبلیغات صدا و سیما، همه‌ اینها باید در خدمت تولید ملى قرار بگیرد. اگر ما موفق شدیم این کار را انجام بدهیم، بدانید ضربه‌ سختى بر دشمنان خونخوارمان وارد خواهد آمد››.

بیانات در اجتماع کارگران کارخانجات تولیدى داروپخش/‌ 14 اردیبهشت 1391