درباره  جوز هندی: از آن دسته ادویه های‌ وارداتی است که در مدتی اندک به آرامی جای خود را در آشپزی ایرانی باز کرده است.

 ادویه نگاری: جوز هندی هسته میوه‌ای هلو مانند است که در اندونزی عمل می‌آید. بیشترین عطر و خاصیت آن در پوسته این هسته است، اما معمولا کل هسته در آشپزی به کار می‌رود.


 ویژگی های پزشکی: تاثیر ویژه جوزهندی در هضم غذا و تسکین دردهای روماتیسمی است.

 نمره مثبت:جوزهندی از آن دست ادویه هایی است که علاوه‌بر عطر، طعم نیز دارد. معمولا در تهیه دسرها یا دستورها غذایی ویژه‌ای که از هند یا کشورهای عربی به آشپزی ایرانی راه پیدا کرده استفاده می‌شود.

  نمره منفی: مصرف بیش از اندازه آن به دلیل دارا بودن ترکیبات آلکالوئیدی باعث تاثیر مستقیم روی سلول‌های مغز و ایجاد حالات توهم‌زاست. مصرف مداوم آن زیان‌آور و استفاده از 4 گرم آن در یک نوبت باعث مسمومیت شدید می‌‌شود، پس در مصرف آن زیاده‌روی نکنید و هنگام مصرف آن را رنده کنید تا عطر آن تبخیر نشود.

  طریقه استفاده: پودر آن در تهیه ادویه‌ ترکیبی یا به تنهایی در غذاهایی مانند لوبیاپلو یا خورش قیمه جای استفاده دارد.

---

درباره تخم گشنیز: گشنیز از آن‌دسته گیاهانی است که تمام قسمت‌های آن در آشپزی و طب سنتی مورد استفاده دارد.

  ادویه نگاری: تخم گشنیز که در تهیه ادویه ترکیبی استفاده فراوان دارد‌، عطر خوش‌ و منحصربه‌فردی دارد. تخم گشنیز به صورت درسته یکی از معطرکننده‌های ترشی است.

 ویژگی های پزشکی: پودر آن به شدت میکروب‌کش است و در زمان ابتلا به بیماری‌های گوارشی مانند اسهال‌خونی، وبا و تیفویید که هنوز در فصول گرم بخش‌هایی از کشورمان را درگیر می‌کند، بسیار مفید است. راه مصرف ویژه‌ای ندارد، تنها مقداری از آن را در غذا بریزید و بس. در گذشته‌های نه چندان دور برای خوشبوکردن دهان و تسکین درد دندان نیز مورد مصرف داشته است.

 نمره مثبت: تخم گشنیز دارای مقادیر قابل توجهی کلسیم و ویتامین‌های A و C است که باعث تقویت بدن می‌شود.

 نمره منفی: باید توجه داشت که مصرف بیش از حد آن باعث بی‌حسی و گیجی شدید می‌شود که باید از آن برحذر بود.

 طریقه استفاده: بوی آن خوش اما فرار است، بنابراین در هرنوبت تنها مقدار مورد نیاز را آسیاب کنید تا عطر آن در غذا مشخص باشد.

---

درباره هل: یکی از خوشبوترین انواع ادویه که موطن اصلی آن هندوستان است.

 ادویه نگاری: در ایران معمولا در تهیه شیرینی‌جات یا برای عطردادن به چای به‌کار برده می‌شود، اما در آشپزی هندی و عربی موارد استفاده فراوان دارد.

 ویژگی های پزشکی:این ادویه پر خاصیت تقویت‌کننده قلب و سیستم گوارش است. به هضم غذا کمک می‌کند و مانند بعضی دیگر از انواع ادویه، ضدمسمومیت است.

 نمره مثبت: یکی از موارد معدود استفاده از هل در غذا، برای عطردادن به خورش‌های نذری است. اگر آن را به تنهایی یا به‌عنوان یکی از عناصر ادویه ترکیبی به‌کار برید، حتما مشتری دائمی آن خواهید شد. هل در 3 نوع سبز، سفید و سیاه وجود دارد که خواص یکسانی دارند. هل را با چای دم کرده و با عسل بخورید تا سرماخوردگی درمان شده و تب پایین آورده شود. اگر زیاد ترش می‌کنید، هل را در برنامه غذایی بگنجانید.

 نمره منفی: مانند سایر ادویه ها مصرف بیش از حد آن مضر است و باعث ناراحتی روده‌ها می‌شود. خواص هل بسیار شبیه شربت اکسپکتورانت است، پس اگر اهل درمان گیاهی هستید، هل را همیشه در ذهن داشته باشید.

 طریقه استفاده: هل علاوه بر خواص ذکرشده، باعث آرامش و رفع اضطراب نیز می‌شود. درماه مبارک رمضان، استفاده از هل در انواع خوراک باعث آرامش بدن و سیستم گوارش می‌شود.

---

 درباره خردل:  با اینکه در خانواده ادویه طبقه‌بندی می‌شود اما موارد مصرف دیگری نیز دارد. غیرانسانی‌ترین مصرف خردل در ساخت بمب‌های شیمیایی است که با استفاده از آن سیستم عصبی مورد هدف قرار گرفته و تخریب می‌شود.

 ادویه نگاری: خردل به صورت دانه‌های سیاه یا پودری زردرنگ عرضه می‌شود. ساده‌ترین طریقه مصرف آن سس خردل است که با سرکه، نشاسته، نمک و شکر به‌دست می‌آید و درکنار انواع ساندویچ،قرار داده و از تندی منحصربه‌فرد آن لذت می‌برند.

 ویژگی‌ های پزشکی: در درمان عفونت‌های مجرای تنفسی و گرفتگی بینی بسیار مفید است. یکی از ویژگی‌های بی‌نظیر خردل، دارا بودن عنصر سلنیوم است که در درمان آسم، روماتیسم و حتی سرطان کاربرد دارد و از این جهت هیچ ادویه‌ای با خردل قابل قیاس نیست.

 نمره مثبت: خردل، ملین است و باعث بازشدن اشتها می‌‌شود، بنابراین درکنار غذاهای سنگین، به‌خصوص ساندویچ‌ها مفید است.

 نمره منفی: خردل در اثر ترکیب با آب، گاز تند و خطرناکی آزاد می‌کند، بنابراین اگر می‌خواهید از خردل به تنهایی استفاده کنید، پودر آن را در یک ظرف سرباز خیسانده و طی دو روز، چندبار آب آن را عوض کنید تا تلخی و گاز نامطبوع آن گرفته شود. درطول این مدت، خردل خیسانده را بو نکنید.
 طریقه استفاده: در تهیه انواع ادویه ترکیبی کاربرد داشته و علاوه بر خواص ویژه‌اش باعث خوشمزه‌تر شدن غذا می‌شود.

---

 درباره زیره: در گذشته‌های نه چندان دور خاطرخواه فراوان داشت و بسیار استفاده می‌شد اما مدتی است که ارج و قرب سابق را ندارد.

  ویژگی های پزشکی:  زیره سبز و سیاه مقادیر شگفت‌انگیزی پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و سدیم درخود دارد. علاوه‌براین، حاوی آهن، روی، سرب، ویتامین A، 6B، C و E است. از عجایب این ادویه کالری‌دار بودن آن است، به طوری که 100گرم زیره، 370 کیلوکالری انرژی دارد. زیره با دارا بودن مواد یادشده دشمن شماره یک انواع سرطان گوارشی و کبد است و در درمان انواع بیماری گوارشی نیز به‌کار می‌آید.

 نمره مثبت: زیره در دو نوع سیاه وسبز وجود دارد که خواص یکسان اما مورد مصرف متفاوتی دارند. زیره سبز به دلیل عطر ملایم و گرمش، مستقیما در غذا استفاده می‌شود،‌ اما زیره سیاه معمولا در پلو کاربرد دارد. زیره سبز، به صورت پودر در تهیه انواع سس گوشت کاربرد دارد، چون علاوه بر عطر خوش، خاصیت باکتری‌زدایی دارد و یک قارچ‌کش قوی است.

 طریقه استفاده: زیره سبز در آشپزی هندی و مکزیکی فراوان به‌کار می‌رود. به خاطر داشته باشید هرجا نام زیره به تنهایی آمد،  منظور زیره سبز است، نه سیاه.

---

 درباره زنجبیل: زنجبیل از گروه ادویه‌ خوشبو و گل سرسبد آشپزی هندی و چینی است. در زبان انگلیسی و بعضی از زبان‌هایی که ریشه لاتین دارند، جینجر Ginjer نامیده می‌شود و در آشپزی، قنادی و نانوایی کاربرد فراوان دارد.

 ویژگی های پزشکی:  این ادویه دارای ماده‌ای به نام جینجرول است که وظیفه ایجاد طعم و عطر را در این گیاه دارد و جالب آنکه این ماده از رشد‌ سلول‌های سرطانی به خصوص در سرطان روده بزرگ جلوگیری کرده و در تهیه داروهای مرتبط به‌کار می‌رود. زنجبیل ضدتهوع، ضد لخته‌شدن خون، ضد نفخ بسیار قوی و پایین‌آورنده کلسترول خون است.

 نمره مثبت: اگر این گیاه را که در حقیقت ریشه است به صورت تازه در دسترس دارید، حتما از آن استفاده کنید و پودر آن را برای تهیه ادویه‌ ترکیبی به‌کار ببرید. این ادویه جادویی باعث تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح کورتیزول می‌‌شود که برای معالجه روماتیسم بسیار مفید است.

 طریقه استفاده: تقریبا ادویه ترکیبی ای نیست که زنجبیل در آن استفاده نشود. معمولا گیاهان و ادویه‌‌‌  هایی که در آشپزی چینی به‌کار می‌رود خواص دارویی فراوانی دارد که زنجبیل هم از این قاعده مستثنا نیست.

سس سالاد ایتالیایی

•  زمان تهیه: 5 دقیقه

مواد لازم

• 1 قاشق سوپخوری پودر سیر

•  1 قاشق سوپخوری پودر پیاز

• 1 قاشق سوپخوری شکر سفید

• 2 قاشق سوپخوری پونه کوهی

•  1 قاشق چایخوری پودر فلفل سیاه

• ¼ قاشق سوپخوری آویشن

• 1 قاشق چایخوری ریحان خشک

•  1 قاشق چایخوری جعفری خشک

•  1 قاشق چایخوری دانه کرفس

•  2 قاشق چایخوری نمک

•  2/3 پیمانه روغن

•  2 قاشق سوپخوری آب

•  ¼ پیمانه سرکه سفید

طرز تهیه

1. برای تهیه سس سالاد ایتالیایی، ابتدا در یک کاسه، نمک، پودر سیر، شکر، پودر پیاز، پونه، فلفل، آویشن، ریحان، جعفری و دانه کرفس را با هم مخلوط کنید.

2. این مخلوط را در یک ظرف دربسته نگه دارید.

3. در زمان استفاده از این سس، 1/4 پیمانه سرکه سفید، 2/3 پیمانه روغن، 2 قاشق سوپخوری آب را با 2 قاشق غذاخوری از مخلوط بالا ترکیب کنید.

---

سس تریاکی

• زمان تهیه: 5 دقیقه

مواد لازم

• 1/4 پیمانه سس سویا

•  4 قاشق غذاخوری شکر

•  1/4 پیمانه سرکه قرمز (بالزامیک)

•  1 قاشق چایخوری زنجبیل تازه رنده شده

•  1 حبه سیر رنده شده

طرز تهیه

1. برای تهیه سس تریاکی، در یک کاسه، سس سویا، سرکه، شکر، زنجبیل و سیر رنده شده را با هم مخلوط کنید.

2. این سس را در یک ظرف دردار برای استفاده در غذاها نگه دارید.

---

سس بشامل

•  زمان تهیه: 15 دقیقه

مواد لازم

•  100  گرم کره

• یک پیمانه شیر

•  2 قاشق غذاخوری آرد

طرز تهیه

1. برای تهیه سس بشامل، ابتدا کره و آرد را در یک تابه بر روی حرارت ملایم تفت دهید.

2. شیر را اضافه کنید و خوب هم بزنید.

3. تا زمانی هم بزنید که یک مایه غلیظ درست شود. آن را از روی حرارت بردارید.

---

سس سالاد روسی

• زمان تهیه: 15 دقیقه

مواد لازم

•  نصف پیمانه سس مایونز

•  1/3 پیمانه سس گوجه فرنگی

• 1 قاشق غذاخوری سرکه قرمز

•  1 قاشق غذاخوری پیازچه خرد شده

• نمک و فلفل

طرز تهیه

1. برای تهیه سس سالاد روسی، در یک کاسه کوچک، سس مایونز، سس گوجه فرنگی، سرکه، پیازچه، نمک و فلفل را بریزید و خوب هم بزنید تا کاملا با هم مخلوط شوند.

2. این سس را در یخچال بگذارید تا هر زمان که خواستید، از آن استفاده کنید.

---

سس استیک کنجدی

• زمان تهیه: 15 دقیقه

مواد لازم

• 1/4 پیمانه سس تاهینی

•  2 قاشق غذاخوری سس سویا

• 1 قاشق غذاخوری سس مایونز

• 1 حبه سیر خرد شده

•  1.5 قاشق چایخوری زنجبیل

•  1 قاشق چایخوری فلفل قرمز

•  ¼ پیمانه آب

 طرز تهیه

1.برای تهیه سس استیک کنجدی، ابتدا سس تاهینی (بخارا)، سس سویا، سس مایونز، سیر، زنجبیل و فلفل با هم در یک کاسه مخلوط کنید.

2. به تدریج آب را به مخلوط اضافه کنید و به هم بزنید تا زمانی که مخلوطی یکدست بدست آید.

3.سس استیک کنجدی را در یخچال قرار دهید و هر زمان که نیاز داشتید از آن استفاده کنید.

---

سس تارتار

• زمان تهیه: 10 دقیقه

مواد لازم

•  100  گرم خیار شور

• یک قاشق غذاخوری آب لیموی تازه

•  500 گرم سس مایونز

•  50 گرم پیازچه

•  1 عدد تخم‌مرغ آب‌پز

•  یک حبه سیر

•  2 قاشق ‌غذاخوری جعفری خرد شده

•  نمک و فلفل

طرز تهیه

1. برای تهیه سس تارتار، ابتدا خیار شور را رنده کنید و آب آن را بگیرید.

2.پیازچه را ساطوری خرد کنید. تخم‌مرغ پخته شده را رنده کنید.

3. در یک کاسه، مواد بالا را همراه با آب لیمو، سس مایونز، سیر، جعفری، نمک و فلفل را در ظرفی بریزید و هم بزنید. سپس در یخچال قرار داده تا در زمان نیاز از آن استفاده کنید.

---

سس استیک

• زمان تهیه: 5 دقیقه

مواد لازم

•  1 ¼ پیمانه سس گوجه فرنگی

•  2 قاشق غذاخوری پودر خردل

•  2 قاشق غذاخوری سرکه سیر یا بالزامیک

•  1.5 قاشق غذاخوری سرکه سیب

•  4 قطره سس فلفلی تاباسکو

•  نصف قاشق چایخوری نمک

• نصف قاشق چایخوری فلفل سیاه و قرمز

 طرز تهیه

1.  برای تهیه سس استیک، در یک کاسه متوسط، سس گوجه فرنگی، خردل، سرکه سیر یا بالزامیک، سرکه سیب، سس تاباسکو، نمک و فلفل را با هم مخلوط کنید.

2. این سس را به یک شیشه منتقل کنید و بگذارید خنک شود و زمانی که مورد نیاز است استفاده کنید.

---

سس تاهینی

• زمان تهیه: 15 دقیقه

مواد لازم

•  2 قاشق غذاخوری دانه کنجد

•  نصف قاشق چایخوری روغن کنجد

•  ¼ قاشق چایخوری نمک

•  ¼ پیمانه آب ولرم

طرز تهیه

1. برای تهیه سس تاهینی، ابتدا دانه های کنجد را در یک مخلوط کن، آسیاب کنید تا صاف و یکدست شوند.

2. روغن کنجد و نمک را اضافه کنید و دوباره هم بزنید.

3.  آب را به آرامی اضافه کنید و هم زدن را ادامه دهید تا یک مخلوط یکدستی بدست آید.

طرز تهیه

1.    برای تهیه سس کنگر فرنگی و اسفناج، ابتدا فر را روی دمای 350 درجه  فارنهایت (175 درجه سانتیگراد) تنظیم کنید. سیر با پوست را در یک ظرف پخت کوچک بریزید.

2.    به مدت 20 تا 30 دقیقه حرارت دهید تا زمانی که نرم شود، سپس از روی حرارت بردارید.

3.    وقتی به اندازه کافی خنک شد، پوست سیر را جدا کنید و آن را بکوبید.

4.    در یک ظرف مخصوص فر، سیر، اسفناج، مغز کنگر فرنگی، سس آلفردو، پنیر موتزارلا، پنیر پارمسان و پنیر خامه ای را با هم مخلوط کنید.

5.    مخلوط آماده شده را در فر، به مدت 30 دقیقه یا تا زمانی که پنیرها آب و طلایی رنگ شوند، قرار دهید.

6.    سس کنگر فرنگی و اسفناج را از فر خارج کنید.

---

سس پیتزا

•    زمان تهیه: 40 دقیقه

مواد لازم

•    200 گرم رب گوجه فرنگی

•    1 لیوان آب ولرم

•    3 قاشق سوپخوری پنیر پارمسان

•    1 قاشق چایخوری پودر سیر

•    3/4 قاشق چایخوری پودر پیاز

•    ¼ قاشق چایخوری پونه کوهی

•    ¼ قاشق چایخوری مرزنجوش (اختیاری)

•    ¼ قاشق چایخوری ریحان

•    ¼ قاشق چایخوری فلفل سیاه

•    1/8 قاشق چایخوری فلفل قرمز

•    2 قاشق سوپخوری عسل

•    نمک

طرز تهیه

 1.    برای تهیه سس پیتزا، در یک کاسه، رب گوجه فرنگی، آب، پودر سیر، پودر پیاز، پنیر پارمزان، پونه، (مرزنجوش)، ریحان، عسل، فلفل قرمز و فلفل سیاه و نمک را با هم خوب مخلوط کنید.

2.    این مخلوط را به مدت 30 دقیقه کنار بگذارید تا مواد خوب با هم مخلوط شوند و سس آماده شود.

3.    سپس سس پیتزا را بر روی خمیر پیتزا بمالید و پیتزا را به دلخواه خود آماده کنید.

---

سس تاکو

•    زمان تهیه: 5 دقیقه

•    زمان پخت: 20 دقیقه

مواد لازم

•    250 گرم کچاپ یا سس گوجه فرنگی

•    1/3 پیمانه آب

•    1/4 قاشق چایخوری پودر چیلی

•    1.5 قاشق چایخوری زیره سبز

•    1.5 قاشق چایخوری پیاز ریز شده یا پودر پیاز

•    نصف قاشق چایخوری پودر سیر

•    نصف قاشق چایخوری نمک

•    ¼ قاشق چایخوری فلفل پاپریکا

•    ¼ قاشق چایخوری شکر

•    ¼ قاشق چایخوری فلفل قرمز

طرز تهیه

1.    برای تهیه سس تاکو، در یک قابلمه کوچک، تمام مواد (کچاپ، آب، زیره سبز، پودر چیلی، پودر سیر و پیاز، نمک، شکر، فلفل قرمز و پاپریکا) را با هم مخلوط کنید.

2.    روی حرارت کم، مواد را هم برنید و بگذارید به مدت 20 دقیقه، بجوش آید.

3.    اجازه دهید تا سس تاکو سرد شود و سپس آن را در پخچال نگه داری کنید.

---

سس ورچسترشایر

•    زمان تهیه: 2 دقیقه

•    زمان پخت: 10 دقیقه

مواد لازم

•    نصف پیمانه سرکه سیب

•    2 قاشق سوپخوری

•    سس سویا

•    2 قاشق سوپخوری آب

•    ¼ قاشق چایخوری پودر خردل

•    1 قاشق سوپخوری شکر قهوه ای

•    ¼ قاشق چایخوری زنجبیل

•    ¼ قاشق چایخوری پودر پیاز

•    ¼ قاشق چایخوری پودر سیر

•    1/8 قاشق چایخوری دارچین

•    1/8 قاشق چایخوری فلفل سیاه

طرز تهیه

1.    برای تهیه سس ورچسترشایر، همه مواد را در یک قابلمه کوچک با هم مخلوط کنید.

2.    بر روی حرارت هم بزنید و به مدت 1 دقیقه اجازه دهید تا آب بجوش آید. سپس بگذارید تا خنک شود.

3.    سس ورچسترشایر را در یخچال نگهداری کنید.

---

سس رِنج

•    زمان تهیه: 5 دقیقه

مواد لازم

•    1 پپمانه سس مایونز

•    نصف پیمانه خامه ترش

•    نصف قاشق چایخوری پودر گل سرخ یا سوسن

•    نصف قاشق چایخوری جعفری خشک

•    نصف قاشق چایخوری شوید خشک

•    ¼ قاشق چایخوری پودر سیر

•    ¼ قاشق چایخوری پودر پیاز

•    1/8 قاشق چایخوری نمک

•    1/8 قاشق چایخوری فلفل سیاه

طرز تهیه

1.    برای تهیه سس رِنج، سس مایونز، خمیر ترش، شوید، جعفری، پودر گل سرخ، پودر سیر و پیاز، نمک و فلفل را خوب با هم مخلوط کنید.

2.    روی آن را بپوشانید و در یخچال به مدت 30 دقیقه قرار دهید تا برای سرو آماده شود.

---

سس شکلاتی

•    زمان تهیه: 5 دقیقه

•    زمان پخت: 5 دقیقه

مواد لازم

•    یک و نیم پیمانه آب  

•    1.5 پیمانه شکر سفید

•    1 پیمانه پودر کاکائو

•    1 قاشق چایخوری وانیل

•    نمک

طرز تهیه

1.    برای تهیه سس شکلاتی، ابتدا آب، شکر، پودر کاکائو، و نمک را با هم در یک تابه روی حرارت کم مخلوط کنید. به طور مداوم آن را هم بزنید تا زمانی که مخلوط غلیظ شود و شروع به جوش کند.

2.    آن را از روی حرارت بردارید و وانیل را به سس شکلاتی اضافه کنید و هم بزنید.

3.    سس را در ظرف مناسبی بریزید و در یخچال قرار دهید تا هر زمان که خواستید از آن استفاده کنید.

---

سس پرتقال

•    زمان تهیه: 15 دقیقه

مواد لازم

•    1 پیمانه شکر سفید

•    نصف پیمانه کره

•    نصف پیمانه آرد ذرت

•    نصف پیمانه آب پرتقال

طرز تهیه

1.    برای تهیه سس پرتقال، ابتدا شکر، کره، نشاسته ذرت و آب پرتقال را در یک قابلمه متوسط روی حرارت متوسط با هم مخلوط کنید تا به جوش آید.

2.    حرارت را کم کنید و در این حالت بگذارید تا به مدت 5 دقیقه باقی بماند.

3.    می توانید سس پرتقال را بر روی انواع کرپ و یا با غذاهایی مانند مرغ استفاده کنید.